Đó giờ trên Thư Viện Tiến Hóa EvoLit tôi chưa viết bài gì chuyên sâu về tiến hóa người, đơn giản vì cũng như tác giả của bức ảnh chếhài hước trên, tôi thấy con đường tiến hóa của chúng ta so với giun dế, kiến mối, chim cò thì hổng có gì thú vị lắm nên ưu tiên chúng trước.
Tuy nhiên, vì đặc tính tự tôn cố hữu của chúng ta, tiến hóa Homo sapiens lại là thứ mọi người quan tâm nhất, và thế là có sức ảnh hưởng lớn nhất. Cho nên khi tôi nhìn thấy bài viết này,
tôi phải phản hồi liền. Tuy nhiên, đây không phải là một bài trình bày đầy đủ bằng chứng tiến hóa người mà là một bài phản biện, nên sẽ tập trung chỉ ra những điểm sai của bài gốc.
BÀI CA VƯỢN LÀ VƯỢN, NGƯỜI LÀ NGƯỜI
“Những loài trung gian này được gọi là người-vượn hay vượn-người (ape-man).”
Và mỗi tháng trong bụng người đàn bà rụng ra một cái hột gọi là “egg”!
Trong khoa học, trừ khi ở những bối cảnh rất không trang trọng hay để giao tiếp với những đối tượng như trẻ em thì người ta mới dùng từ phổ thông. “Trứng” người, trong văn bản khoa học tiếng Việt phải gọi là “noãn bào”, tiếng Anh phải là “oocyte”. Vượn người, người vượn, và người phải gọi chung là hominin (trước đây dùng hominid, nhưng từ này đã được mở rộng cho cả các vượn lớn). Ape-man là một từ ghép bình dân, có mùi nhạo báng; phải chăng ông Hưng muốn người đọc không tiếp cận được gì ngoài những trang web xuyên tạc?
“Nếu không tìm thấy hóa thạch người-vượn / vượn-người, Thuyết Tiến hóa sẽ sụp đổ.”
Nếu không tìm ra hóa thạch trung gian của loài tatu “cô tiên hồng” thì tiến hóa có sụp không? Con người chỉ là một loài khác trong hàng chục triệu loài, không tìm được hóa thạch trung gian cho tiến hóa người thì ta đặt một dấu hỏi ngay cành đấy, mắc gì cả cây cùng sụp? Có hóa thạch trung gian rõ ràng cho cá voi này, chim này, dính líu gì? Góc nhìn coi con người là cái rún của vũ trụ không phải góc nhìn của tiến hóa.
Mà ông Hưng hay nói không giải thích được nguồn gốc sự sống thuyết tiến hóa sẽ sụp, không giải thích được ADN sẽ sụp, không tiên đoán được phong trào nhân quyền 100 năm sau sẽ sụp, có vài ông gì đó chống đối sẽ sụp… Thuyết tiến hóa có nhiều chỗ dễ sụp như thế đấy, nên từ vị trí đắc địa đầy thuận lợi là ý kiến điên khùng trong một quyển sách nhỏ của hai ông già, sau 160 năm thuyết tiến hóa đã tụt dốc thê thảm đến mức trở thành học thuyết thống nhất toàn sinh học và được chấp nhận toàn cầu. Thấy thương!
“Đây, xin lắng nghe ý kiến của các học giả và nhà khoa học trong video nói trên.”
Ông Hưng lại muốn giải quyết vấn đề khoa học bằng “ý kiến”. Ừ thì cùng coi các “chuyên gia” của ông nói gì.
“Nhưng trên thực tế không hề có một bằng chứng nào cả. Tất cả những hóa thạch tìm thấy đến nay đã được phân loại đi phân loại lại và kết quả hoặc là người hoặc là vượn.” – Richard Milton.
Ồ, thế đây là người hay vượn?
Đây là hóa thạch Turkana boy. Nếu bạn nói là người thì không đúng đâu. Không có chủng tộc hay sắc dân nào có thể tích sọ, tỉ lệ hàm mặt như vậy.
N
Còn nếu bạn nói là vượn, 100% vượn, thì hãy cùng đi thăm vượn.
Còn nếu bạn nói là vượn, 100% vượn, thì hãy cùng đi thăm vượn.
Đây voọc đen má trắng, Trachypithecus francoisi, voọc là một loại khỉ của Việt Nam.
Còn đây là Nomascus concolor, một công dân Việt Nam khác.
Nhìn nó và voọc ta khá giống nhau, chỉ tội không có đuôi, nhưng khoảng cách di truyền lại lớn à nghen. Nomascus concolor là Vượn đen tuyền, loại vượn nhỏ thế này gọi chung là gibbon. Được xếp loại vượn, nghĩa là nó gần gũi với chúng ta, và chúng ta cũng gần với nó, hơn với mọi loài khỉ khác.
Một bà con gần hơn nữa là đười ươi (Pongo pygmaeus & Pongo abelii). Đười ươi gần với ta hơn vì ta cùng là vượn lớn (các hominids, tên gọi thông thường là great apes).
Gần hơn nữa, ta có gorilla (Danh pháp khoa học 3 phần của loài phía tây là Gorilla gorilla gorilla, bởi vì từ ấy quá hay), gọi khỉ đột thì không ổn lắm vì ảnh quá bự so với khỉ. Gorilla và con người cùng là vượn châu Phi, trong khi đười ươi và đám vượn nhí là vượn châu Á. Ta có thể thấy hõm hàm rất sâu, mỏm xương đầu cao, chứng tỏ cái sọ này gắn nhiều cơ hàm siêu khỏe. Nhìn sợ thế thôi chứ chúng ăn chay.
Và đây, đây là hai sinh vật còn sống gần gũi nhất với con người (ý là hai loài còn sống, chứ tách sọ thế này thì chết ngắc rồi), bonobo (tinh tinh lùn) & chimpanzee (hắc tinh tinh, hơi kì cục, vì bonobo đẻ ra đã đen hơn nhiều).
Dễ thấy, không loài vượn nào còn sống giống với cái sọ đó cả. Và nó không phải là trường hợp duy nhất.
NÓI SƠ VỀ HÓA THẠCH CHUYỂN TIẾP
Như đã nói, chùm bài viết này không phải để trưng hết mọi bằng chứng, mà là để sửa cho thẳng thớm vài ngộ nhận. Không có cách nào hiệu quả cho việc đó hơn là chơi MINIGAME ;).
Hình từ A đến N là ảnh chụp đầu lâu các hominid. Bạn vui lòng nhìn kỹ và vạch trong đầu ra một đường dứt khoát chia ra một bên là “vượn 100%”, một bên là “người 100%”. Khi có kết quả, vui lòng xem hình dưới.
*
*
*
*
*
*
*
*
*
Banana!
Khi được cung cấp thêm ảnh chụp nghiêng, các bạn có dời vị trí cái lằn ranh “ape-man” của mình không?
Rồi, xong mình nhìn nhãn của chúng. A, hẳn các bạn đã đoán ra, là tinh tinh chính hãng, N là người hiện đại nguyên chất. Đây không phải là một chuỗi tiến hóa, vì tinh tinh KHÔNG có tiến hóa thành người, mà là một bảng so sánh niên đại và thể tích não. Mỗi người các bạn sẽ có ý kiến riêng, nhưng đường tôi vạch cũng chính là đường có sẵn của bức hình: tôi thấy, đám trên có thể miễn cưỡng coi là vượn, đa số đám dưới có thể tặc lưỡi coi là người. Nhưng khoa học vẽ khác:
Khoa học vẽ 2 đường, một đường ở chimpanzee (A), phân chia đường bao hominid (người + thân tộc giống người + vượn lớn A – N) và tập hợp con các hominins (người + thân tộc giống người, B – N). Đường thứ 2 hẳn ở vị trí sớm hơn đa số chúng ta đã nghĩ: là giữa STS 71 (C), Australopithecus africanus (loài của Lucy) và KNM-ER 1813 Homo habilis (D), vì tới đó là chi của chúng ta, Homo (người) bắt đầu. Còn bạn, bạn đặt lằn ranh “ape-man” ở đâu? Tại sao? Giả sử bạn chọn H như tôi, thì điểm gì đã làm nó khác hoàn toàn với sọ đứng ngay trước nó, điểm gì làm ta không thể dời lằn ranh ra sau một sọ? Những đặc điểm đó có đủ rõ ràng cho hai loại sinh vật hoàn toàn không thể tiến hóa thành nhau không? Như có thể thấy, những đường biên giới này không hề sắc nét mà thật sự rất mờ. Về hình dáng mặt hay thể tích hộp sọ, STS 5 & 71 (B & C) giống với tinh tinh hơn chúng giống với các hominin còn lại, tương tự, Homo habilis giống với những đứa xung quanh hơn Homo cuối dãy. Tại sao?
Nếu chúng ta thực sự có thể chụp được ảnh của từng ông tổ hay bà tổ của mỗi thế hệ trước đây và xếp đám hình thành một hàng dài cả trăm cây số, chúng ta sẽ không thể chộp ngay một tấm hình và bảo: “Đây là ông cố (mũ n) nội của tôi. Tụi đứng trước là vượn hết!” Tức, theo thuyết tiến hóa, không có chuyện một con vượn 100% đẻ ra một con người 100%. Xung quanh bất cứ bức hình nào cũng sẽ là đồng loại của cá thể ấy, theo mọi định nghĩa về sinh học: nó giống cha nó và con nó giống nó, trừ một vài khác biệt hết sức tủn mủn. Chỉ đi dần dọc qua nguyên dãy hình dài ta mới để ý thấy một sự thay đổi rõ rệt, và ngay cả khi ta dừng lại ngay đó, ta vẫn sẽ thấy bức ấy gần như y chang mấy chục bức xung quanh. Nhưng vì đầu óc con người suy nghĩ bằng 1, 2, 3 chứ không phải 1.000001, 2.003004, hay 3.728261, để điều tra về thế giới, ta buộc phải vạch ra những đường kẻ trên cát, phải áp đặt hệ thống “bước” tiến hóa, phải nén ép thiên nhiên vào một cái khung nhân tạo gò bó với những lằn thép chi, họ, bộ, lớp, ngành, giới v.v vốn không hề rạch ròi trong sinh giới.
Xem thêm giải thích của tôi về “mắt xích thiếu” ở đây.
CHỐNG LUCY
““Người vượn phía nam”, “bộ xương Lucy” thực chất được tạo thành chỉ từ khoảng 40% xương của một loài vượn không lớn lắm”
Không ai giấu việc bộ xương Lucy là 40% cả. Họ nói cứ như kiểu đó là một bí mật, vậy mà đó lại là điều đầu tiên cả Wikipedia tiếng Anh & tiếng Việt nói với người đọc!
Và kết luận từ đâu nói đó là một loài vượn? Nếu 40 phần trăm là quá nhỏ, không thể tự tin kết luận, thì sao khẳng định Lucy là vượn – trừ khi có người đã sẵn mang quyết tâm rằng bất kỳ hóa thạch nào cũng phải là vượn hoặc người để chống tiến hóa?
Với sự tàn khốc của quá trình hình thành và hủy diệt hóa thạch, 40% thực sự là rất đáng kể, chưa kể 40% đó lại toàn những mẩu đinh.
Ta thấy có những nơi gọi Lucy là “người phụ nữ”, vì nếu coi dáng đi đứng thẳng là dấu hiệu của con người, thì Lucy đã được coi là người. Nhưng, hãy gọi là “nó” giống họ đi hen cho người chống tiến hóa đỡ tủi hờn.
Nói về vụ đi thẳng.
“[…]và người ta không có bất cứ một bằng chứng nào chứng tỏ rằng nó từng đi thẳng…” Malcolm Bowden, kỹ sư và tác giả sách khoa học.
Trừ xương chậu, xương sống, xương đùi, ổ khớp, đốt xương chân?
Xem chi tiết về phục chế Lucy ở phần nâng cao.
Bấm xem nâng cao
NÂNG CAO
Các mẩu xương quan trọng ta có:Hàm dưới, các mảnh hộp sọ, nguyên mảnh xương chậu, nguyên xương đùi,đầu gối (cả trên và dưới), mắt cá, nguyên phần cánh tay, một đốt ngón tay một đốt ngón chân… phải nói là Lucy hoàn chỉnh tới 40%.
Tui đã nói chi tiết hơn về phục dựng ở bài Mần Răng, giờ sẽ nói cụ thể về Lucy: Bằng 2 giả thiết hết sức hợp lý là 1. Con vật này đối xứng, tức là từ phải có thể suy ra trái và ngược lại & 2. Có thể suy luận bộ xương phải như thế nào từ kiến thức giải phẫu=> chúng ta có thể tái hiện hoàn toàn Lucy gần như chính xác. Từ hàm dưới (mà từ đó ta có thể biết được rất nhiều thứ về hàm trên, cứ hỏi nha sĩ) và mảnh sọ, ta biết sọ Lucy và bạn bè não nhỏ, nên có lẽ là không sáng sủa lắm. Còn chúng ta biết Lucy đứng thẳng không chỉ vì xương sống (xương sống cong, là một cơ chế giảm sốc cần thiết để đứng thẳng), mà còn nhìn dưới thắt lưng https://iho.asu.edu/about/lucys-story#third:
Xem video có phụ đề tiếng Anh cho dễ hiểu (bấm cc)
http://www.pbslearningmedia.org/resource/novat10.sci.life.evo.lucy/fossil-evidence-of-bipedalism/
+Bởi vì đầu tiên ta có xương chậu Lucy. Ở con người xương chậu được gọi là xương chậu vì nó giống cái chậu [quê tui kiu bằng cái thau]. Như có thể thấy ở dưới, của tinh tinh đúng ra phải gọi là xương xô :3, dài và thẳng. Ở Lucy, tấm xương uốn cong hướng vào trong giống của người cho phép cơ bốn đầu gắn vào gần phía trước cơ thể hơn, dễ bề kéo xương đùi tới trước trong thế đứng thẳng. Như trong Mần răng, sẹo ở vùng gắn cơ cho chúng ta biết cơ bắp con vật từng có mạnh cỡ nào.
http://www.traveltheunknown.com/blog/lucy-re-thinking-our-ancestors/
+Thân xương đùi xa (distal femur) tạo một góc với cầu lõi đầu xương (condyle) (chân cong vô), cho phép nó thăng bằng từng chân một nhờ việc mang hai đầu gối lại gần nhau và đưa đôi chân ở ngay dưới tâm trọng lực.
https://www.britannica.com/topic/Australopithecus/images-videos
Cầu lõi to, lõm và elip là biểu hiện thích nghi với việc chịu sức nặng tăng lên do chuyển từ bốn sang hai chân (http://efossils.org/book/knee-distal-femur-and-proximal-tibia). Nhiều khỉ, vượn có thể đứng thẳng và đi, nhưng chúng không duy trì được lâu vì chúng không có những điều này. Tinh tinh và gorilla bị gọi là “knuckle walker”, bởi khi di chuyển trên mặt đất, tinh tinh thường dùng khớp ngón tay để chịu bớt trọng lượng.
http://www.dinosauria.org/blog/2014/09/15/bien-que-rampant-le-spinosaurus-nouveau-porte-haut-sa-crete/
+Xương cựa của mắt cá cho thấy bằng chứng về ngón chân cái đồng quy, hy sinh khả năng cầm nắm đồ vật để dễ di chuyển.
…
Xem video so sánh tướng đi của Lucy, tinh tinh và người.
Toàn quá trình tiến hóa của đi thẳng: http://humanorigins.si.edu/human-characteristics/walking-upright
-0-
Richard Milton:– Điều thú vị là Lucy từng được trưng bày như một thực thể rất giống người. Dáng rất thẳng, tay giống tay người, chân giống chân người. […] xem tài liệu của Randall Susman thì loài mà Lucy thuộc về có tay và chân dài và cong, thậm chí dài và cong hơn tinh tinh.
Ngạc nhiên chưa? Các triển lãm khoa học chính xác dần theo thời gian khi có thêm dữ kiện và hàng trăm cá thể khác được tìm thấy ^^! Và bấm đây để xem giải thích chi tiết từng bước của nghệ sĩ phục dựng một bản Lucy mới – cái nhìn xa có vẻ như rất giống chân người có thể được dựng chính xác từ một cấu trúc xương rất khác.
Kì lạ là khi hỏi Susman thì hóa ra nhóm ông nói rõ là cái họ muốn chứng minh chỉ là Lucy sống trên cây chứ không đi thẳng toàn thời gian như nhóm Johanson. Hai nhóm bất đồng về phương pháp nghiên cứu và cách diễn giải kết quả, nhưng Susman và cộng sự chưa bao giờ nghi ngờ việc Lucy có thể đi bằng hai chân, họ cũng không cho rằng Lucy đi kiểu vượn, mà có tướng đi dị dị lai lai giữa tinh tinh và người. Kì lạ nữa là cuộc tranh luận này, giữa nhóm “trèo cây” của Susman và nhóm “đi bộ”, tôi lấy từ số The New York Times năm 1983, hơn 30 năm trước rồi. Hồi còn học đại học, thầy cô tôi đã dạy là khoa học phát triển nhanh lắm, chỉ nên dùng những bài viết 10 năm trở lại đây (tức là trước 2005 thì quá cũ rồi), còn mấy bài “một ngàn chín trăm hồi đó” là “nô nô”. Ý kiến của các nhóm đã ít nhiều thay đổi từ đó đến nay, chi tiết có thể đọc ở đây, nhưng ngày nay ai cũng công nhận Lucy và đồng đội đứng thẳng – chỉ là đứng thẳng hoàn toàn hay trung gian.
_ “Một số nhà giải phẫu học xuất sắc đã kết luận rằng “người vượn phía nam”, giống mà Lucy thuộc về, đơn giản chỉ là một loài vượn đã tuyệt chủng và không có gì liên quan với người cả.”
Là ai nhỉ? Ông Hưng nói rằng ông Milton nói rằng “Một số nhà giải phẫu học xuất sắc” đã nói rằng Lucy hoàn toàn là vượn. Mà không nêu bất kỳ cái tên nào. Vậy tôi đành dẫn hai nhà giải phẫu mà người chống tiến hóa đã tuyên bố họ tin tưởng, chính Randall Susman và cộng sự của ông, Jack Stern.
Đọc bài báo sẽ thấy cả 2 nhóm cùng nhiệt tình chỉ ra những điểm giống vượn hay giống người của Lucy, nhiều lần bất đồng về cách phân tích cùng một miếng xương – điều đó cho thấy các đặc điểm của nó đặc biệt cỡ nào: sẽ không có một nhóm nhà giải phẫu nào bất đồng trước một bộ xương gorilla hay người hiện đại; Lucy gây tranh cãi chính bởi vì nó mang cả đặc điểm của người và vượn. Một trong số ít điều hai nhóm đồng tình nữa là Lucy là “mắt xích thiếu”. Stern coi Lucy là một trong số “các tổ tiên của chúng ta”. Cả Susman và Stern đều miêu tả Lucy là một trung gian giữa vượn cổ và người cổ, còn nói dòng của Lucy là tổ tiên trực tiếp của Homo erectus (hay Homo ergaster), cái sọ mà nhiều người sẽ coi là 100% người ở trên.
Vậy những người chống tiến hóa có đọc Susman không đấy? Hay họ chỉ đọc những phần họ muốn đọc, tin những phần họ muốn tin (tự do cá nhân) và trích những phần hợp với quan điểm của mình (bất lương về truyền thông).
Ảnh đại diện: kirkwilcox.com
Phần sau: CHỐNG MỌI ĐỨA KHÁC, CHỐNG ADN, CHỐNG LUÔN SÁCH VỞ!
THƯ VIỆN TIẾN HÓA EVOLIT 
3 Comments