Nobel Hóa học 2018 – Nobel Tiến hóa

Năm 2018, giải Nobel Hóa học được trao cho ba nhà khoa học cho các công trình về tiến hóa có định hướng. Ông Phạm Việt Hưng, một người chống thuyết tiến hóa (TTH) có máu mặt ở Việt Nam, liền viết bài “dìm” thành tựu này. Năm trước tôi đã thấy bài đó, nhưng cho rằng nó không đáng phản biện/không cấp bách, bởi ông Hưng đã dịch thông cáo báo chí của Giải Nobel, trên đó ghi rành rành “Người đoạt giải Nobel Hóa học năm nay được lấy cảm hứng từ sức mạnh của sự tiến hóa và sử dụng cùng nguyên tắc – thay đổi và chọn lọc di truyền – để phát triển các protein giải quyết các vấn đề hóa học của nhân loại”. Ai cũng có thể thấy ông Hưng chỉ có nước uốn dẻo tư duy mới có thể phủ nhận đây là giải Nobel về tiến hóa, ứng dụng nguyên tắc TH thôi, thế thì có gì phải nói nữa? Nhưng để kỷ niệm 1 năm giải thưởng này, hãy cùng tìm hiểu vì sao Nobel Hóa học 2018 đích thực là Nobel của TTH.

Ông Hưng vào đề đã xỉa xói như đúng rồi:

Thật không? Cùng xem các tít báo đã đưa về giải thưởng này, ví dụ tạp chí khoa học hàng đầu thế giới, Nature.

“Giải thưởng Nobel về hóa học năm 2018 đã được trao cho Frances H. Arnold, “cho sự tiến hóa có định hướng của các enzyme” và nửa còn lại cùng với George P. Smith và Gregory P. Winter, “cho hiển thị thể thực khuẩn của các peptide và kháng thể”. Cùng với công việc tiên phong của họ khai thác các quá trình tiến hóa để tạo ra các hợp chất sinh học mới lạ. Những công cụ này đã biến đổi việc sản xuất dược phẩm như kháng thể đơn dòng và nhiên liệu tái tạo.”

Tôi đã tổng hợp ảnh chụp rất nhiều các trang khác nhau, của tổ chức và cá nhân, nước ngoài và Việt Nam, chính thống đến báo mạng. 10 trang như 1: tất cả đều ca ngợi một thành tựu từ việc ứng dụng các nguyên lý, quá trình tiến hóa để tạo ra sản phẩm, chứng tỏ tầm quan trọng của tiến hóa trong khoa học. Các bạn có thể bấm xem bên dưới:

Bấm xem các bài báo khác

 

Đến các tòa báo lừng danh thế giới

 

 

 

Đến các tạp chí online như Cosmos

 

Đến trang web của trường Caltech nơi bà Frances Arnold công tác

 

Đến các trang báo mạng đại chúng như livescience

 

Và các báo mạng quê ta

 

 

Đến hang ổ của chính các nhà tiến hóa, ví dụ trang web thể hiện tình yêu tiến hóa rất kín đáo sau:

 

Thậm chí cả trang Richard Dawkins, ông “tín đồ tiến hóa” hung hăng, giang hồ nhất thế giới

 

Ngay cả một tweet bình dân mang tính thách thức

 

“Tôi đăng cái này và nói với họ rằng chẳng ai đi phát các giải thưởng 10 triệu đô cho giả định hay phỏng đoán suông. Hãy đọc thông cáo báo chí để thấy tầm quan trọng của tiến hóa với khoa học.”

Ngay cả nhóm ủng hộ tiến hóa lì lợm nhất Việt Nam là chúng tôi đây đến giờ chưa có bài nào trên sinhtienhoa.com về Nobel 2018.

Rồi, rốt cuộc là ai nói đây là bằng chứng cho TTH?

 

Không nơi nào cảm thấy cần phải lấy giải Nobel này để “chứng minh” thuyết tiến hóa cả, vì sao? Vì giới khoa học, giáo dục, lập pháp, ngay cả đa số cộng đồng tôn giáo đều coi TTH là đúng rồi, chỉ còn cần thử thách các giả thuyết con như chim tiến hóa từ khủng long này hay khủng long kia thôi. Vậy, rõ ràng cáo buộc gay gắt trên chỉ từ xuất phát định kiến hằn sâu sẵn có mà không hề qua tìm hiểu.

Việc chặt chém bừa bãi này là căn bệnh nan y của ông Hưng, mà chúng tôi đã chứng minh triệt để trong hàng loạt các bài trước đây. Đọc hết bài này các bạn sẽ được thấy thêm một ví dụ “hết hồn”, chờ xem nhé 😉

Vì cả mục đích nghiên cứu lẫn truyền thông về công trình đều không hề nhằm chứng minh thuyết tiến hóa hay Tân-Darwin, những lập luận của ông Hưng phản biện điều này đều lạc đề và ta sẽ bỏ qua. Ví dụ như nỗ lực chứng minh thuyết tiến hóa sai dựa hơi ông GS Đại học De Latgoogle (để lát Google) này.

 

Cùng tiếp tục với cáo buộc công trình không phải tiến hóa vì nó “có hướng dẫn”.

 

Tôi không hề thấy ông Hưng bàn luận gì về phương pháp của nhóm Arnold, ông chỉ bám vào một chữ “directed”, a lê hấp đã có bàn tay của con người, và phủ định sạch trơn tính tiến hóa của công trình.

Gần như toàn bộ các thí nghiệm khoa học là phải đơn giản hóa, phải làm trong môi trường con người kiểm soát gắt gao để hạn chế các yếu tố gây nhiễu, điều đó không khiến các thí nghiệm ấy sai, hay các nguyên tắc các thí nghiệm ấy chứng minh sai. Nhà khoa học lỗi lạc Pasteur đã dùng một cái bình kì dị trong phòng thí nghiệm để chứng minh vi khuẩn hiện đại không thể tự sinh ra ngoài đời thực. Thật kỳ lạ là cũng chính ông Hưng tuyệt đối hóa thí nghiệm rất “định hướng” trên, lấy nó chứng minh rằng sự sống, ở bất kỳ cấp độ nào, không thể sinh ra ở bất kỳ đâu vào bất kỳ một thời điểm nào (!?).

Độc giả Đỗ Minh Đức của ông thì có tìm hiểu kỹ hơn, và vẫn cho rằng Tổ chức Giải Nobel “không phân biệt đươc giữa “tiến hóa và chọn lọc” trong thuyết của Darwin xảy ra trong tự nhiên với “tiến hóa và chọn lọc” có “định hướng” cũng như “tác động” bởi các nhà khoa học trong phòng thí nghiệm”, tuyên bố ngạo mạn này đi kèm cáo buộc phiến diện rằng “rõ ràng là những người biên soạn ra nội dung và lý do trao giải cho bà Frances Arnold đã mang sẵn trong tư duy hoặc bị ảnh hưởng bởi tư tưởng của học thuyết Darwin”.

Thật tuyệt vời khi chúng ta có những cư dân mạng nhiệt tình dạy dỗ lại cho Tổ chức Giải Nobel và các nhà khoa học về công trình của chính họ 😉 !

Bạn Đức cho rằng đây cũng chỉ là một kỹ thuật di truyền, cũng giống như lai giống cây trồng, vật nuôi thôi. Thế tại sao người ta gọi thứ ngô lai này là ngô biến đổi gen chi để bị tẩy chay, không gọi “ngô tiến hóa” cho sang? Thực ra, không phải kỹ thuật nào cũng giống kỹ thuật nào.

Nguồn

Có thể thấy, kỹ thuật dùng trên cây trồng, vật nuôi là lấy nguyên cả một mẩu gen tạo ra đặc tính mong muốn (sản sinh insulin, chống được thuốc trừ sâu, chống đóng băng v.v) và đưa nó vào một sinh vật khác để sinh vật đó có được đặc tính này. Không hề có bóng dáng gì của tiến hóa ở đây.

Giờ hãy nhìn tiến hóa có định hướng (tôi đã thêm chu trình tiến hóa do chọn lọc tự nhiên vào bên trái để so sánh):

Nguồn 1, nguồn 2

Rõ ràng chúng ta nhìn thấy, và bạn Đức cũng đồng ý với điều các bài báo nói, nguyên lý của thuyết tiến hóa đã được sử dụng: enzyme ‘bố mẹ’ tạo ra đời ‘con’ có biến dị, ‘con’ biến dị tạo ra hiệu quả cao nhất được chọn lọc, và tiếp tục.

Tuy nhiên, bạn Đức lại dựa vào các khác biệt trong quy mô để tách công trình này ra.

Nếu quả thật đây là một công trình để chứng minh TTH, có lẽ phản biện này hợp lý, nhưng ta đã nói ngay từ đầu đó không hề là mục đích của nó, mà là ứng dụng các nguyên tắc tiến hóa để tạo ra enzyme hữu ích. Vì tính ứng dụng này, dĩ nhiên quá trình TH không thể để tự nhiên mà phải tăng tốc và giới hạn nó lại. Có chăng, công trình này là một ví dụ về chọn lọc nhân tạo (CLNT) chứ không phải chọn lọc tự nhiên (CLTN), nhưng nên nhớ khác biệt giữa CLTN & CLNT là về tác nhân chọn lọc, KHÔNG phải về bản chất: vẫn là có những cá thể nhờ các đặc tính nhất định mà đáp ứng điều kiện chọn lọc tốt hơn và để lại nhiều bản sao giống mình hơn ở đời sau.

Nguồn

Lưu ý thêm là các tác động từ môi trường không hề “hoàn toàn ngẫu nhiên”. Sự hình thành các yếu tố khí hậu/địa lý kéo dài hàng triệu năm không phải hên xui, mà đến từ các quy luật vật lý, thiên văn, địa chất. Tác động chọn lọc của chúng cũng rất logic, ví dụ như trong một kỷ băng hà thì việc một con voi có bộ lông dày hơn sống lâu hơn có ngẫu nhiên không? Chọn lọc cũng đến từ những sinh vật khác; có gì ngẫu nhiên trong việc chân của báo săn tiến hóa dài ra, nhưng không quá dài vì có thể dễ gãy, trong cuộc chạy đua vũ trang với linh dương?

Cái ngẫu nhiên ở tiến hóa là đột biến. Đấy, điểm mấu chốt là đây: cái sự “có định hướng” này của nhóm Arnold đến mức nào? Nếu họ lên kế hoạch từng đột biến, thì đây đã là thử nghiệm các bản thiết kế rồi, đúng không?

Không, và trong ngành di truyền người ta cũng phân biệt rất rõ giữa “Tiến hóa có định hướng” và “Thiết kế có chủ đích” (Tạm dịch từ Rational design vì “thiết kế hợp lý” nghe nó ngang ngang)

Nguồn hình

Rõ ràng, việc lên kế hoạch cho đột biến hoàn toàn vắng mặt ở phương pháp tiến hóa định hướng. Dù phải dùng một thư viện đột biến để giới hạn, thì cũng không có đột biến nào được thiết kế, vậy mà trong những đột biến ngẫu nhiên này, lại có những đột biến giúp tăng hiệu năng của enzyme lên hàng trăm lần. Việc enzyme được biểu hiện trên vi khuẩn hay thực khuẩn chẳng qua là vay mượn “đất dụng võ” cho enzyme để chúng ta thấy được enzyme hoạt động thế nào thôi, còn về bản chất, các enzyme có “sống sót” qua chọn lọc hay không vẫn là do các đột biến ngẫu nhiên. Các nhà khoa học không hề/không thể biết trước đột biến nào sẽ chiến thắng, họ chỉ có thể đặt ra điều kiện “enzyme phải xúc tác tốt hơn”. Lưu ý dù có là do con người đặt ra thì về bản chất điều kiện “enzyme phải xúc tác tốt hơn” cũng không khác gì điều kiện “phải chạy nhanh hơn linh dương” hay “phải chịu được nhiệt độ thấp hơn” cả, vẫn chỉ là những cá thể đáp ứng điều kiện tốt hơn được sinh sản, dù là sinh sản bằng s. e .x hay bằng máy PCR.

Nghiên cứu của ông Smith và Ngài Winter tạo ra phương tiện giúp sàng lọc enzyme nhanh chóng, nhưng chính bà Arnold mới là người nghĩ ra cách dùng nguyên lý tiến hóa để tạo ra enzyme. Đó là lí do bà Arnold được một nửa giải Nobel, còn ông Smith và Ngài Winter mỗi người chỉ có một phần tư. Đó là lí do mà, không còn nghi ngờ gì nữa, Nobel 2018 chính là Nobel của tiến hóa.

**The End*

Nguồn hình đầu bài: Chemistry World

P/S: Từ mở bài lạc đề đến kết luận hết hồn

OK, kết luận 1 rất đúng, kết luận 4 là điều ông Hưng muốn chứng minh, nhưng kết luận 2 và 3 ở đâu ra vậy? Chắc chắn không phải do công trình đạt Nobel 2018 “cho thấy”.

Đến lúc này, bạn đọc phải thứ lễ cho tôi buộc lòng phong ông Phạm Việt Hưng của Việt Nam ta chính là gương mặt vàng trong làng phát ngôn bạt mạng. Là một người, trong khi chọn lọc tự nhiên là một hiện tượng tự nhiên rõ ràng như nắng và mưa, đến cả tổ chức chống TTH sừng sỏ Answers in Genesis cũng phải PR là món quà của Chúa Trời để giúp sinh vật sống sót, ông Hưng thẳng thừng nói nó là tưởng tượng, ông chê Darwin không xứng danh nhà khoa học lớn, giờ ngay cả Tổ chức Giải Nobel ông cũng gọi là ‘tầm nhìn tầm thường’. “Thuận ta thì đúng, nghịch ta thì cỡ nào cũng sai”, đúng là đỉnh cao của bản lĩnh rồi!